Şirvan İcma Məlumat mərkəzində “Satirik jurnallarımız bu gün mövzusuna həsr olunmuş dəyirmi masa keçirilmişdir. Dəyirmi masaya Şirvan sakini bir çox şerlərin müəllifi şair Səda Mətləb oğlu dəvət edilmişdi. İşıq jurnalının müxbiri Yaqut Vafiq qızı da tədbirdə iştirak edirdi.
Tədbiri giriş sözü ilə açan şair dedi ki, Azərbaycan milli mətbuatının inkişafında ən uca zirvəni böyük demokrat , yazıçı və görkəmli ictimai xadim C. Məmmədquluzadənin (1869-1932) redaktorluğu ilə nəşr olunan “Molla Nəsrəddin “jurnalı təşkil edir. “Molla Nəsrəddin “ jurnalı ilə Azərbaycan milli satirik jurnalının əsası qoyulmuşdur.
1906-cı il aprelin 7-də ( köhnə təqvimlə 20-də ) Azərbaycan mətbuatı tarixində ən önəmli hadisələrdən olan “Molla Nəsrəddin “ adlı həftəlik satirik jurnalı Tiflisdə işıq üzü görmüşdür. Daima məhrumiyyətlərlə və çətinliklərlə üzləşən , çar senzurası tərəfindən təqib olunan jurnal 1906-1918-ci illərdə Tiflisdə, 1921-ci ildə Təbrizdə, 1922-1931-ci illərdə Bakıda nəşr edilib. Redaktoru və müəllifi Cəlil Məmmədquluzadə olub. 25 il ərzində 748 nömrəsi ( 340-ı Tiflisdə, 8-i Təbrizdə, 400-ü Bakıda ) çap olunmuşdur.
Azərbaycan ədəbiyyatında böyük bir məktəb yaratmış “Molla Nəsrəddin jurnalı , eyni zamanda təsviri sənətimizdə də yeni bir məktəbin yaranmasına səbəb oldu. Bilavasitə “Molla Nəsrəddin “in təsiri nəticəsində Bakıda Azərbaycan dilində “Bəhlul” (1907), “Zənbur”( 1910-1911)ç “Kəlniyyət”
(1912-1913), “Lək-Lək” (1914), “Tuti” (1914-1917), “Məzəli” (1914-1915), “Babayi-Əmir” (1915-1916), “Tartan-partan”(1918), “Şeypur” (1918-1919), “Məşəl” (1919-1920) kimi illüstrasiyalı jurnallarla yanşı bu dövrdə Azərbaycanda rus dilində çoxsaylı satirik məcmuələr “Cigit” ( 1907-1918), “Vay-vay” “ Bakinskie streli “ (1910), “Baraban” (1912-1913) və digərləri nəşr olunurdu. Daha uzun ömürlü olan “Molla Nəsrəddin” jurnalı müəyyən fasilələrlə 1931-ci ilə qədər dərc olundu.
(1912-1913), “Lək-Lək” (1914), “Tuti” (1914-1917), “Məzəli” (1914-1915), “Babayi-Əmir” (1915-1916), “Tartan-partan”(1918), “Şeypur” (1918-1919), “Məşəl” (1919-1920) kimi illüstrasiyalı jurnallarla yanşı bu dövrdə Azərbaycanda rus dilində çoxsaylı satirik məcmuələr “Cigit” ( 1907-1918), “Vay-vay” “ Bakinskie streli “ (1910), “Baraban” (1912-1913) və digərləri nəşr olunurdu. Daha uzun ömürlü olan “Molla Nəsrəddin” jurnalı müəyyən fasilələrlə 1931-ci ilə qədər dərc olundu.
Bu mübariz jurnal Azərbaycan milli istiqlalına mütəşəkkil, nizamlı bir ordudan artıq xidmət göstərmişdir. Molla Nəsrəddin “ jurnalı Azərbaycan xalqının milli dirçəliş ideyalarından və səfərbərlik ruhundan yoğrulmuş mənalı bir istiqlal kitabıdır. Həftədə bir dəfə nəşr olunan bu jurnal rəngli və şəkilli satura jurnalı idi. Onun səhifələrində ictimai bəlaların tənqid və ifşası əsas yer tuturdu. Hər sayı 8 səhifə olan olan jurnalda rəngli karikaturalara geniş yer verilirdi. Nasirlər cəmiyyətdəki kəsirləri açıb göstərməklə doğma xalqın ictimai-siyasi şüurunu inkişaf etdirmək , onu dünyanın ən qabaqcıl , mədəni xalqları sırasına çıxarmaq istəyirdilər. Bunlardan başqa jurnalın səhifələrində gülməli xəbərlər, məktublar, elanlar, atalar sözləri, məsəllər, atmacalar geniş yer tuturdu.
“Molla Nəsrəddin “Azərbaycan xalqının mütərəqqi qüvvələrini, demokratik düşüncəli insanlarını öz ətrafında toplaya bilmişdi. Jurnalda Ömər Faiq Nemanzadə , Mirzə Ələkbər Sabir,Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Əli Nəzmi, Əliqulu Qəmküsar, Məmməd Səid Ordubadı, Mirzəli Möçüz və başqa şair , yazıçı və Jurnalistlər, o cümlədən O. Şmerlinq, İ. Rotter, Əzim Əzimzadə kimi rəssamlar fəaliyyət göstərirdilər.
Səhifələrində beynəlxalq hadisələrə, imperialist dövlətlərin müstəmləkəçilik siyasətinin tənqidinə, Şərq xalqlarının azadlıq uğrunda mübarizəsinə geniş yer verən “Molla Nəsrəddin” jurnalının şöhrəti Rusiyanın , Qafqazın, Orta Asiyanın hər yerinə Yayılmış, türk müsəlman xalqlarının ictimai-siyasi inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Jurnal İran , Türkiyə, Misir, Hindistan, Mərakeş kimi ölkələrə də yayılaraq oradakı xalqların sosial-mədəni tərəqqisinə xeyirli təsir göstərmişdir.
Jurnalist Yaqut Vafiq qızı isə dedi ki, Yeni mərhələ və yenidən tanışlıq bir daha göstərir ki, “ Molla Nəsrəddin “jurnalı təkcə öz dövründə deyil , bütün zamanlar üçün aktual və müasirdir.
Tədbirdə iştirakçılar satiranın güclü silah olduğunu qeyd etdilər.
Tədbir iştirakçıları onu da qeyd etdilər ki indi satirik jurnalların yayılması o qədər də qənaətbəxş deyil. Tədbir iştirakçıları arasında müasir dövrdə hansı satirik jurnalların çap olunduğunu və yayıldığı haqqında sorğu keçirildi. Sorğuların cavablandırılmasında iştirakçılar çətinlik çəkdilər.
Комментариев нет:
Отправить комментарий